معرب و مبنی

معرب:

کلمه اي است که حرکت حرف آخر آن به تناسب موقعيّت در جمله و بر حسب نقشش تغيير مي کند. مانند: خرج سعيدٌ ، رأيت سعيداً ، سلمت علي سعيدٍ

بيشتر اسم هاي معرب ، اعرابِ حرکت دارند. اقسام اعراب : رفع – نصب – جر – جزم است.

علامت جر و مجرور بودن مخصوص اسم است، و علامت جزم و مجزوم بودن مخصوص فعل مي باشد.

اسم هاي مثني و جمع مذکر سالم و جمع مؤنث سالم و جمع مکسرها، معرب محسوب مي شوند. اسم هاي موصول در صيغه مثني و اسم هاي اشاره در صيغه مثني معرب هستند. اسم هايي که اعراب تقديري – فرعي – اصلي مي پذيرند، معرب هستند.

مبني :

کلمه اي است که حرکت حرف آخر آن تغيير نمي کند و هميشه ثابت است.

بيشتر اسم ها معرب هستند، ولي بعضي ها ( که در ادامه توضيح خواهيم داد ) مبني هستند.

کلمات مبني بر 4 قسم (مبني بر ضّم ، مبني بر فتح ، مبني بر کسر ، مبني بر سکون ) تقسيم مي شود.

نوع مبنا در فعل مربوط به لام الفعل ( سومين حرف اصلي ) است.

کلمه غالباً ، معرب است است چه موصول باشد و چه شرط و استفهام .

و این هم یک آزمون جامع از ترم دوم برای بچه های اول.

موصولات

اسم موصول، اسمى است كه معنى آن به وسيله جمله اى كه پس از آن مى آيد، تمام مى شود. به جمله پس از موصول صله مى گويند; مانند:

هُوَ الَّذِى خَلَقَ السَّمَـوَاتِ وَالاْرْضَ. (او كسى است كه آسمان ها و زمين را آفريد)

الَّذِى موصول و جمله خَلَقَ السَّمـوَاتِ وَالاْرضَ صله است كه معناى الَّذِى به وسيله اين جمله تمام و كامل شده است.

انواع اسم موصول

موصول دو نوع است: خاص، مشترك.

* موصول خاص; براى مفرد، مثنى، جمع و مذكر و مؤنث، لفظ خاص دارد كه عباتند از:

1. مفرد : اَلَّذِي (كسى كه، كه)

مذكر 2. مثنى : اَللَّذَانِ، اَللَّذَيْنِ (دو شخصى كه، كه)

3. جمع : اَلَّذِينَ (كسانى كه، كه)

4. مفرد : اَلَّتِي (كسى كه، كه)

مؤنث 5. مثنى : اَللَّتَانِ، اَللَّتَيْنِ (دو شخصى كه، كه)

6. جمع : اَللاََّتِي، اَللَّوَاتِي (كسانى كه، كه)

* موصول مشترك; براى مفرد، مثنى، جمع و مذكر و مؤنث لفظ مشترك دارد كه عبارتند از:

مَنْ (كسى كه، آنكه)، مَا (چيزى كه، آنچه)، مانند:

لاَ أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ (آنچه را شما مى پرستيد، نمى پرستم).

موصول مشترك صله

1- در فواصل زمانی کوتاه اما پیوسته درس بخوانید:
آمار نشان داده که ذهن انسان در زمان های کوتاه و مکرر بسیار متمرکزتر از زمان های طولانی عمل می کند. بنابراین حتی اگر فقط ده دقیقه برای درس خواندن فرصت دارید، آن را به فواصل زمانی کوتاهتر تقسیم کنید. همچنین بهتر است پس از هر ده دقیقه درس خواندن به خودتان استراحت بدهید.
از آنجا که مغز انسان به منظور "ساخت پروتئین" و تجدید نیرو به زمان نیازمند است، این روش کارایی بسیاری دارد. زمان استراحت به مغز فرصت جذب آموخته ها را می دهد، در مقابل درس خواندن برای مدت زمان طولانی نه تنها کسالت آور است، بلکه باعث خستگی، ایجاد استرس و گیج شدن می شود، در نتیجه قدرت یادگیری را کاهش می دهد.

2- با خیالی آسوده استراحت کنید:
اگر زمان شما اجازه می دهد به منظور تجدید قوا، یک روز کامل را به استراحت بگذرانید. (مثلا" هر یک ماه یکبار ، مخصوصا" بعد از دادن یک آزمون آزمایشی ، یک استراحت یک روزه یا نصفه روزه ، به خود بدهید.)با این کار ممکن است احساس عذاب وجدان کنید و مرتبا با خود بگوئید : "باید امروز را هم درس می خواندم" و زمان گرانبهایی را که به استراحت تخصیص داده اید، با استرس سپری کنید. اما همانطور که در بالا اشاره شد، فراموش نکنید که در حالت استرس مغز اطلاعات جدید را جذب نمی کند. یک روز را به فراغت بگذرانید و احساس بدی از درس نخواندن خود نداشته باشید. فقط سعی کنید در این یک روز بیشتر به فعالیتهای مورد علاقه و خواب بپردازید . کمتر فعالیت ذهنی سنگین ، مثل شرکت در بحثهای سیاسی یا دیدن چند فیلم سینمایی فلسفی و ... بپردازید . بیشتر به فعالیتهای سبک بدنی و ورزشی و نشاط آور بپردازید.

3- وضعیت جسمی خود را در نظر بگیرید:
در زمان‌هایی که خسته، عصبانی، حواس پرت و شتاب زده هستید درس نخوانید. زمانی که مغز انسان در حالت آرامش است، مانند یک اسفنج اطلاعات را جذب می‌کند، برعکس زمانی که استرس دارید، تلاش شما برای یادگیری بی فایده است، زیرا در چنین حالتی مغز اطلاعات را دفع می‌کند. هیچگاه در زمانی که فکر شما به چیزهای دیگری مشغول است، خود را مجبور به درس خواندن و یادگیری نکنید، این کار چیزی جز اتلاف وقت نیست. به همین دلیل همیشه توصیه می کنیم که به حواشی کنکور و نتیجه ی کنکور و حرف مردم و درکل ،موارد استرس زا فکر نکنید.
شعار همیشگی من(( شما فقط درس بخوانید و حداکثر تلاشتان را انجام دهید و در نهایت نتیجه را به خدا واگذار کنید.))

4- درس ها را در همان روز مرور کنید :
زمانی که چیز جدیدی یاد می گیرید، سعی کنید در همان روز نکات مهمش را دوره کنید. با گذشت چند روز، برای یادآوری آن مطالب به تلاش بیشتری نیاز خواهید داشت. به هر حال یک مرور سریع در انتهای روز، باعث ماندگاری بیشتر در مغز و یادآوری آسانتر مطالب خواهد بود. مخصوصا" در مورد دروس اختصاصی و مطالب سنگین ، مرور و حل کردن چند تمرین ، چند ساعت بعد از تدریس ، بسیار مفید خواهد بود.

5- مرحله به مرحله پیش بروید:
ممکن است باور نداشته باشید که همیشه از کل به جزء و از بزرگ به کوچک رسیدن ، روش کارایی در امر یادگیری در سنین مختلف است. در زمان درس خواندن ابتدا سعی کنید یک درک کلی از مطلب داشته باشید سپس وارد جزئیات شوید، با این روش امکان موفقیت شما بیشتر می شود.

6-محیطی مناسب برای درس خواندن فراهم کنید :
برای مطالعه ی مفید داشتن جایی مخصوص این کار ضروریست. بهترین مکان برای مطالعه میز شخصی و اتاقی جدا از جریان های غیر درسی است.
بهتر است میز مطالعه در کنج اتاق قرار داشته باشد به طوری که شما رو به دیوار قرار بگیرید. قرار گرفتن در محیطی بسته می تواند تا حد زیادی در حفظ تمرکز موثر باشد. از اطراف میز کار خود پوستر.مجله. کتاب غیر درسی. ضبط. تلفن وهر چیزی که حواستان را پرت می کند بردارید.
تمام وسایل مورد نیاز برای مطالعه را روی میز قرار دهید تا هنگام مطالعه دائما مجبور نباشید از جای خود بلند شوید.
نور اتاق مطالعه باید کافی و تلفیقی از نور سفید و زرد باشد. مثلا یک لامپ معمولی برای چراغ مطالعه و یک لامپ مهتابی برای اتاق. یا یک لامپ کم مصرف برای چراغ مطالعه و یک لامپ معمولی برای اتاق.
چراغ مطالعه باید حداقل 30 سانتی متر با کاغذ فاصله داشته و اگر راست دست هستید در سمت چپ میز و اگر چپ دست هستید در سمت راست میز قرار گیرد.
مطالعه مقدس استپس همیشه درست پشت میز بنشینید یعنی تمام مفاصل بدنتان زاویه ی 90 درجه داشته باشند. هرگز هنگام درس خواندن لم ندهید. دستتان را زیر سرتان نگذارید. روی میز نخوابید و ... وهمیشه صاف بنشینید و هر وقت خسته شدید از جای خود بلند شوید. کمی داخل اتاق قدم بزنید و چند حرکت کششی انجام دهید سپس دوباره مشغول مطالعه شوید.
حتی اگر میز مطالعه ی شخصی هم ندارید روی صندلی نشسته ودرس بخوانید چون روی زمین زودتر خسته می شوید.و
هرگز.هرگز.هرگز دراز کشیده و در رختخواب درس نخوانید.
تمام موارد بالا شرایط ایده آل برای مطالعه اند و لازم نیست همه ی این شرایط محیا باشند تا شما درس بخوانید. یادتان باشد کسانی در شرایطی کاملا متضاد با اینها به بهترین موفقیت ها رسیده اند.
خودِ درس خواندن اصل است پس هیچگاه اصل موضوع را فراموش نکنید.

7- میزان خستگی مغزتان را در نظر داشته باشید :
کاملا طبیعی است که گاهی مغز انسان در اثر خستگی، مطالب را فراموش می کند، این امر هرگز بدان معنا نیست که شما آدم کودنی هستید، به جای عصبانی شدن، سعی کنید چنین حالتی را پیش بینی کنید و با آن کنار بیایید.
تصور کنید که مغز شما لایه های اطلاعات را به ترتیب روی هم می چیند، با قرار گرفتن اطلاعات جدید در سطوح بالا، اطلاعات لایه های پایین تر کهنه شده و به آسانی قابل دسترس نخواهند بود، بنابراین به فراخوانی شما دیرتر جواب می دهند، مرور کردن تنها روش جلوگیری از چنین پیشامدی است. تست زدن بعد از خواندن مطلب هم یک نوع مرور محسوب می شود، تا آزمون!

8- با برنامه ریزی مناسب، درس خواندن را به عادت تبدیل کنید:
عموما" اگر ساعات مشخصی از روز را برای درس خواندن برنامه ریزی کنید، خیلی زود به آن عادت خواهید کرد. بدون تخصیص ساعات مشخصی از روز، ممکن است هیچگاه وقت درس خواندن پیش نیاید. یک روش مناسب برای این کار یادداشت کردن زمان در دفتر روزانه است، درست مثل اینکه از پزشک وقت گرفته اید. برای این کار می توانید از جدول برنامه ریزی اسکینر ،استفاده کنید.

9-هدف داشته باشید :
یکی از دلایل اصلی که باعث می شود افراد به اهداف خود نرسند این است که معمولا آنها را دست نیافتنی می پندارند. در صورتی که با برنامه ریزی و مدیریت صحییح می توان به کلیه اهداف خود دست یافت.
کافی است سعی کنید فرق بین اهداف کوتاه مدت و بلند مدت خود را دریابید، اهداف بلند مدت را مانند یک رویا در ذهن بپرورانید و نگه دارید، در عین حال فعالیت های روزانه زندگی را به اهداف کوتاه مدت اختصاص دهید. مثلا" پولدار شدن ، مهندس شدن ، پزشک شدن و .... اهداف بلند مدت و مبهمی هستند. هر کدام از اینها مسیرهایی را می طلبند که شما باید این مسیرها را با تلاش و دستیابی به اهداف کوتاه مدت ، سپری کنید . مثل فارغ التحصیلی از دانشگاه با معدل خوب و اندوختن مهارت و تجربه در حین تحصیل ، قبل از آن ، گذشتن از سد کنکورو.... تا برسد به کوتاه مدت ترین هدف ، مثل اینکه فردا از 8 تا 10 باید زیست بخوانم و....

10- ناامیدی دشمن یادگیری است:
افرادی که دائما خود را به دلیل کندی در یادگیری سرزنش می کنند، حتی اگر پیشرفتی مناسب و قوه یادگیری بالایی داشته باشند، همواره در استرس به سر می برند. در مقابل افرادی که به خود و سرعت یادگیری شان اطمینان دارند، حتی اگر از هوش و استعداد کمتری نسبت به گروه قبل برخوردار باشند، نتیجه کارشان بهتر است، زیرا این افراد انرژی خود را صرف نگرانی و حساسیت های بی مورد نکرده ، آهسته و پیوسته پیش می روند.

و اما نکاتی در مطالعه درس عربی

1- ابتدا بايد قواعد هر درس را از روي کتاب و جزوه ي مدرسه بخوانيم .
2- تمرينهاي هر درس را بدون نگاه کردن به پاسخها حل مي کنيم و تک تک آنها را در طول حل کردن معني مي کنيم .
3- بعد از جا افتادن قواعد، متن آن درس را خط به خط مي خوانيم و جملات را تجزيه و تحليل و معني مي کنيم .
4- سعي کنيد معني کلمات را در جمله ياد بگيريد تا بهتر در ذهن بماند .
5- تستهاي عربي را به صورت مخلوط بزنيد نه به صورت طبقه بندي ، زيرا مثلا" وقتي شما در حال زدن تست مجرورات هستيد ، مسلما" ناخودآگاه گزينه اي که کسره دارد را انتخاب مي کنيد و متوجه نمي شويد بالاخره آن درس را ياد گرفته ايد يا نه!!!
6- در حين زدن تست، سوالها و تک تک گزينه ها را معني کنيد حتي اگر تست ترجمه نباشد و فقط قواعد را در نظر داشته باشد.

توجه :‌هنگام اتصال فعل به ضمیر (ی) حروف (ن) میان آن دو آورده می شود اسم این (ن) نون وقایه است.
مانند : علّمَ + ی --> علّمنی
اُنْصُرْ + ی --> اُنْصرُنی
یَنْصُرُ + ی --> یَنْصُرُنی
نون وقایه برای نگهداری حرکت آخرفعل تغییر نکند. 
 

قابل توجه شما عزیزان در هر پایه ای از متوسطه که هستید .

در تحلیل الصرفی :

از شما می خواهند که هر خصوصیتی از یک کلمه را می دانید بیان نمایید . والبته که شناخت شما نسبت به کلمات در هر سال تفاوت میکند . مثلا شما در کلاس های راهنمایی یاد می گیرید که

انواع کلمه 3تا است . یا اسم یا فعل ویاحرف

واین اولین مورد برای هر تحلیل صرفی می باشد .

و بعد هر چه را که خاص از کلمه می دانید را باید بنویسید .

مثلا : تنجحُ الطالبات فی الامتحان .

دانش اموز می بایست مشخص کند در ابتدا نوع کلمه را و بعد هر چیزی را که درمورد آن یاد گرفته است .

تنجح : فعل . مضارع . للغائبة . ( وبعد در دبیرستان : معرب . لازم . ثلاثی مجرد . مبنی للمعلوم و..... )

الطالبات : اسم . جمع . مونث ( ودر دبیرستان : مشتق (اسم فاعل ) . معرب . معرفه . صحیح الاخر و... )

فی : حرف جر ( و در دبیرستان : عامل . مبنی بر سکون )

و اما برای شکّل :

شکّل به معنای حرکت گذاری است و ارتباط مستقیمی هم با للاعراب دارد . چرا؟

چون شما اول باید تشخیص بدهید که اون کلمه چه نقشی دارد و بعد حرکت گذاری کنید .

نقش هایی رو که شما پیدا میکنید برای راهنمایی (مبتدا . خبر . مفعول و فاعل  است ) و برای متوسطه ( مضاف الیه . صفت . نواسخ یعنی اسم و خبر افعال ناقصه ؛ حروف مشبهه بالفعل ؛ اسم لای نفی جنس و... )

و البته که باید بدونید هر کدوم چه حرکتی میگیرند .

اینکه مبتدا . فاعل . خبر از نوع اسم . اسم افعال ناقصه . خبر حروف مشبهه  همیشه مرفوع هستند یعنی  ُ   یا   ٌ میگیرند و البته موارد استثناء هم در این مورد رو هم باید در نظر بگیرید .

اینکه مفعول و خبر افعال ناقصه و اسم حروف مشبهه و اسم لای نفی جنس همیشه منصوب هستند یعنی  َ  یا   ً می گیرند .

و اینکه مضاف الیه و مجرور به حرف جر همیشه مجرور هستند یعنی  ِ  یا  ٍ می گیرند .

و هر کلمه ای ممکن است صفت هم داشته باشد که حرکت صفت مانند حرکت موصوف خود می باشد .

مثال :

أنا مدینة العلم

أنا : مبتدا . مبتدا بایدمرفوع باشد . اما ضمایر جزء کلمات مبنی هستند و اعرابشان تغییر نمیکند . پس حرکتی به آن نمیدهیم و می نویسیم : محلا مرفوع

مدینة : خبر است چون جمله را کامل کرده و ما گفتیم که خبر مرفوع می باشد . بنابراین یا باید  ُ بگیرد یا  ٌ . با توجه به اینکه بعد از ان مضاف الیه آمده است و اسم قبل از مضاف الیه نه (ال) میگیرد و نه تنوین پس میشود : مدینة ُ

العلم : مضاف الیه است و گفتیم که همیشه مضاف الیه مجرور است و چون (ال) دارد پس تنوین نمیگیرد و میشود : العلمِ

امیدوارم که متوجه شده باشید . سعی میکنم برای نوبت دوم نمونه هایی از کتاب هم بیاورم برایتان .

برای اسم :

1- مذکر یا مونث   /  2- مفرد یا مثنی یاجمع   / 3- جامد یا مشتق  / 4- معرفه یا نکره  /  5- منصرف یا غیر منصرف  /  6-  اسم مقصوریاممدودیامنقوص یا صحیح الاخر  /  7 - متصرف یا غیر متصرف / 8- معرب یا مبنی

برای فعل :

1- نوع فعل  / 2- صیغه فعل (مثلا مثنی مذکر غایب یا للغائبینِ) / 3 - معرب یا مبنی / 4- ثلاثی مجرد یا مزید و در صورت مزید بودن چه بابی می باشد؟ / 5- معلوم یا مجهول / 6- لازم یا متعدی

برای حرف :

1- نوع حرف  / 2- عامل یا غیرعامل  / 3- مبنی علی ...